Selin Alkın, Deniz Mısra Gürol |
Her şey yolunda değilken her şey yolundaymış gibi davrandığınız zamanları düşünün. Ailenizin veya yakın arkadaşlarınızın hayatınızda bir aksilik olduğunda “pozitif kalmanız” gerektiğini söyledikleri zamanları hatırlayın. Şimdi de o zamanlardaki gerçek hislerinizi düşünün, onların tavsiyeleri size yardımcı olmaktan ziyade kendinizi suçlu, utanmış hissetmenize sebep olmuştu değil mi?
Pozitifliğin doğası gereği yanlış bir şey yokmuş gibi düşünürüz. Aslında, gelecek için bizi motive etmeye yardımcı olan bir güçtür. Pozitiflik, yanlış zamanlarda veya uygunsuz bir durumda olursa tehlikeli olma potansiyeline sahiptir.
Toksik pozitifliğin ne olmadığıyla başlayalım. Toksik pozitiflik, doğru zamanda gerçek bir teşvik değildir. Toksik pozitiflik, kişinin her zaman pozitif bir zihniyete sahip olması gerektiğini ve özellikle de işler zor olduğunda, sadece pozitif duygu ve düşünceleri yayması gerektiğini savunan bir zihniyettir. Bu yaklaşım, olumlu olmayan duyguları küçümsediği ve meşrulaştırmadığı için zararlıdır. Olumlu duygular gibi olumsuz duygular da insan olma deneyiminin bir parçasıdır ve psikolojik olarak sağlıklı olabilmek için deneyimlenmesi gerekir.
Aslında, bu yazının yazarları olarak, sağlıklı pozitifliğin yadsınamaz gücüne inanıyoruz ve sağlıklı pozitifliğin size yararları olacağını da bilimsel araştırmalar sayesinde biliyoruz, fakat toksik pozitifliğin size zararları olacaktır. Bundan dolayı aralarındaki farkı bilip, toksik pozitifliğin ne olduğunu doğru şekilde anlamak mühimdir. Bu blog yazısı, Toksik Pozitifliğin karanlık tarafına, aşırı kullanımının nasıl zarara yol açtığına ve bastırmayı amaçladığı ıstıraba nasıl yol açtığına değinecek.
Sizler, bloğumuzu okurken toksik pozitifliğin, özellikle günümüzde, ne kadar yaygın olduğuna şaşıracaksınız.
Toksik pozitiflikte, olumsuz duygular kötü olarak görülür. Toksik pozitiflik süreci, otantik duygusal deneyiminin inkâr edilmesi, en aza indirilmesi ve geçersiz kılınması ile sonuçlanır
Aşırı miktarda yapılan her şey gibi, pozitiflik insan deneyimini örtbas etmek veya yok saymak için kullanıldığında toksik hale gelir.
Günümüze yalnızca olumlu hisleri önemseyen, mutsuz olmayı kişinin bir eksikliği olarak gören bir zihniyet hakimdir. Kendi hayatınızda karşılaşmış olabileceğiniz bazı Toksik Pozitiflik örnekleri şunlardır:
- Neden üzgün olduğunuzu dinlemek yerine hayal kırıklığınızı ifade ettiğiniz için sizi azarlayan bir aile üyesi olabilir,
- Size “sadece mutlu olmak için bakış açınızı değiştirmenizi” söyleyen bir kişisel gelişim kitabı,
- Sosyal medyada veya yakınlarınızdan sık sık duyduğunuz şu sözler: “Sadece mutlu düşünceler düşün!”, “Her şeyin bir nedeni vardır.”, “İyi tarafından bak!”,”Daha kötü olabilirdi!”, “Good vibes only”
Toksik Pozitiflik genellikle belirsiz olabilir, ancak işaretleri tanımayı öğrenmek, bu tür davranışları daha iyi tanımlamanıza yardımcı olabilir. Bazı işaretler şunları içerir:
- Gerçekten nasıl hissettiğinizi gizlemek
- Olumlu düşünmediklerinde için diğer insanları suçlamak veya utandırmak
- Hissedilen olumsuz duygulardan dolayı suçlu hissetmek
- Size olumsuz bir düşünce veya duyguyla geldiklerinde destek yerine “işler daha kötü olabilir!” gibi toksik pozitifliği teşvik eden tavsiyelerde bulunmak.
- Gerçek duygularınızı genellikle “Aslında iyiyim” veya “o kadar da kötü değildi” gibi olumlu sözlerin arkasına sakladığınızı
Hayal kırıklığını veya üzüntüyü ifade ettiğinizde, biri size “mutluluk bir seçimdir” de diyebilir. Bu, olumsuz duygular hissediyorsanız, mutlu olmayı “seçmemenizin” kendi hatanız olduğunu göstereceğinden kendinize karşı bir utanç ve suçluluk doğurur.
Bu tür ifadeler genellikle iyi niyetlidir, bu ifadeleri kullanan kişiler yaratacakları zararın farkında değillerdir.
Toksik pozitiflik, insanları, karşılaştıkları şeyle başa çıkmak için ihtiyaç duydukları gerçek desteği reddeder. Gerçek insani duyguları paylaşabilmek ve koşulsuz destek alabilmek yerine, insanların hissettiği gerçek duyguları reddeder, görmezden gelir veya tamamen geçersiz kılar.
Peki; toksik pozitiflik psikolojik sağlık açısından ne gibi zararlara sebep olur?
- Suçlu hissetmenize neden olur: Trajedi karşısında bile olumlu hissetmenin bir yolunu bulamıyorsanız, yanlış bir şey yaptığınıza dair bir mesaj gönderir.
- Büyümeyi engeller: Nihayetinde büyümeye ve daha derin iç görüye yol açabilecek zorlu duygularla yüzleşme yeteneğini görmezden gelir.
- Duyguları bastırmaya neden olur, böylelikle iyi oluşumuza zarar verir: Duyguları görmezden gelmek stres, kaygı, düşük benlik saygısına neden olabilir ve duyguları düzenleme yeteneğini engeller.
Toksik Pozitifliğin günümüzde çok daha yaygın olması mental sağlığa zararını daha da arttırıyor. Peki, Toksik Pozitiflik neden bu kadar yaygın?
Sosyal medyadaki bazı influencer hesapları, bazı kişisel gelişim kitapları insanın üzerinde “üretken olma”, “mutlu olma” baskısı yaratıyor. Bu direkt olmayan mesajlar hep vardı, ancak özellikle geçirdiğimiz bu pandemi günlerinde en üst seviyeye ulaştı. Küresel bir pandemi öncesi bu kadar üretken veya bir gurme şef değildiniz, neden küresel pandemi de olmayı seçtiniz? Cevabı oldukça açık. Sosyal medya, karantinadan nasıl yararlanılacağına dair mesajlarla dolup taşıyor: Evde spor yapmaya başlayın! Üretken olun! Yeni bir yabancı dil veya yemek yapmayı öğrenin! Ekmek yapın! Evinizi yeniden düzenleyin! Üretken olmazsanız veya bu ve benzeri dayatılan “pozitif” mesajları benimsemezseniz kendinizi kusurlu, eksik veya yanlış hissedeceğinizden. Pandemi sürecinde bir yakınını kaybeden kişiye daha kötüsü de olabilirdi, şimdi sen kendini mutfakta geliştir ve olanları düşünme gibi bir tavsiye vermek o kişi için hiç yararlı olmayacağını artık anlamaya başlıyoruz.
Toksik Olmayan ve Durumu Kabul Eden İfadelere Örnekler:
|
Toksik Pozitiflik |
Toksik olmayan, Kabul eden ve Doğrulayan Sağlıklı Pozitiflik |
| “Bunu atlatacaksın.” | “Gerçekten zor bir durum. Daha önceden benzer bir zorlukla çok güzle mücadele etmiştin ve sana inanıyorum.” |
| “Gülümse, ağlamayı bırak!” | Ağlamak normaldir, herkes ağlayabilir. Bir mendil veya sarılmamı ister misin?” |
| “Negatif olmak sana yardımcı olmayacak!” | “Hisleri gün yüzüne çıkarmak ve ifade etmek önemlidir, bunu senin için kolaylaştırmak için yapabileceğim bir şey var mı?” |
| “Endişelenme, mutlu ol!” | “Endişeli olduğunu görüyorum, yapabileceğim bir şey var mı?” |
| “Olumsuzlukları düşünme!” | “Acı çekmek hayatın bir parçası, yalnız değilsin.” |
| “Ben yapabiliyorsam, sen de yapabilirsin!” | “Herkesin hikayesi, yetenekleri, sınırlamaları farklıdır.” |
| “Daha kötüsü olabilirdi!” | “Bu gerçekten kötü bir durum, bunu yaşadığın için çok üzgünüm. Sana nasıl destek olabilirim?” |
| “Bu kadar negatif olma!” | “Bazen negatif hissedebiliriz, bu normaldir.” |
| “Başarısızlık bir seçenek değildir!” | “Başarısızlık, büyümenin ve başarının bir parçasıdır.” |
Peki, toksik pozitiflikle nasıl başa çıkılır?
- Empatik bir dinleyici olmayı deneyin. Kendinizi toksik pozitifliği güçlendiren şeyler söylerken bulursanız, kendinizi yakalamaya çalışın. Birine kötü bir durumda nasıl daha iyi hissedebileceğini söylemek yerine, “Toksik Olmayan ve Durumu Kabul Eden İfadeler” tablomuzdan yararlanabilirsiniz.
- Nasıl hissettiğinizi gözlemleyin. “Olumlu” sosyal medya hesaplarını takip etmek bazen bir ilham kaynağı olabilir, ancak bu tür içerikleri görüntüledikten ve etkileşime girdikten sonra nasıl hissettiğinize dikkat edin. “Pozitif” gönderileri gördükten sonra bir utanç veya suçluluk duygusuyla kaldıysanız, bunun nedeni toksik pozitiflik olabilir. Bu gibi durumlarda, sosyal medya tüketiminizi sınırlamayı düşünebilirsiniz.
- Aynı anda birden fazla duygu hissedebilirsiniz. Örneğin, gelecek hakkında gergin hissederken umutlu olmanız mümkündür. Duygularınız, durumun kendisi kadar karmaşık olabilir ve bu durum oldukça normaldir.
- Duygularınızı görmezden gelmekten kaçının. Nasıl hissettiğinizi kabul edin ve iyi ya da kötü tüm duygularınızı hissedip sahiplenin. Nasıl hissettiğinizden kaçınmak sadece rahatsızlığı uzatacaktır. Aslında, nasıl hissettiğiniz hakkında konuşmak veya yazmak psikolojik sağlığınız için iyidir: UCLA’de yapılan bir beyin görüntüleme çalışması, duyguları kelimelere dökmenin üzüntü, öfke ve acı gibi duyguların yoğunluğunu azalttığını gösterdi.
- Dinleyin ve başkalarının nasıl hissettiğini valide edin- sizin hissettiklerinizden farklı olsa bile. Herkesin kendi duygularına sahip olma hakkı vardır. Duyguları için başka birini utandırmayın.
Çocuklarınız varsa, onlara tüm duyguları ifade etmenin önemini gösterin. Çok çeşitli duyguları ifade etmek ve onlar hakkında açıkça konuşmak için modelleme yapmak, çocukların yanındayken, onlardan kaçınmak yerine kendi duygularıyla nasıl başa çıkacaklarını öğrenerek büyümelerini sağlamak için çok önemlidir.- Olumsuz duyguları yüksek sesle ifade etmekte zorlanıyorsanız, gerçekten nasıl hissettiğinizi yazmayı deneyin. Günlük tutmanın insanların duygularını işlemelerine ve stresi azaltmalarına yardımcı olduğu bilinmektedir.
- Özellikle sosyal medya fenomenlerine dikkat edin, çünkü birçoğu sadece en iyi görünüşlerini, antrenmanlarını ve mükemmel görünen hayatlarını paylaşarak toksik pozitifliği teşvik ediyor.
Pozitiflik kötü değil.
Yalnızca samimiyetsizce teşvik edildiğinde ve diğer duyguları yok saydığında zararlıdır. Olumlu düşünmenin ve olumlu hisleri teşvik etmenin zamanı ve yeri vardır; bununla birlikte, belki de başkalarını dinlerken ve kendi duygularımızı düşünürken “good vibes only” mantrasını “any vibe accepted” olarak değiştirmeyi düşünebiliriz. Toksik Pozitiflik tek rengi olan bir zihniyettir. Bu tek renkli zihniyette ısrar ederek hem kendi iyi oluşumuza hem de değer verdiğimiz insanlara zarar veriyoruz.
Bu güzel, acılı, kusurlu yaşamda bir şansımız var…onu tamamen kucaklamaya var mısınız?
Kaynakça
Dr. Ritu Bhattacharyya, Mr. Nikhelesh Bhattacharyya, Mr. Shail Sharaff. (2021). Toxic Positivity and Mental Health – It is ok to Not Be ok. Design Engineering, 5109 – 5127. Retrieved from http://www.thedesignengineering.com/index.php/DE/article/view/5464
Milalcci, T.S., PhD. (2021, November 25). Toxic Positivity in Psychology: How to avoid the positivity trap. PositivePsychology.Com. https://positivepsychology.com/toxic-positivity-in-psychology/
Toxic positivity: Definition, research & examples. (n.d.). Retrieved January 15, 2022, from https://www.berkeleywellbeing.com/toxic-positivity.html
Scully, S. (2020, July 22). ‘toxic positivity’ is real – and it’s a big problem during the pandemic. Retrieved January 15, 2022, from https://www.healthline.com/health/mental-health/toxic-positivity-during-the-pandemic#Toxic-positivity-is-especially-harmful-right-now